حسینیه امینی ها
قسمتی از یک عمارت گسترده و تو در تو است که به سال 1275قمری در دو طبقه به وسیله مرحوم محمد رضا امینی ساخته شده است . حسینیه دارای دو حیاط شمالی و جنوبی و سه تالار شرقی – غربی است که به موازات یکدیگر قرار دارند و به وسیله پنج دری های متحرک مشبک از هم جدا می شوند . تالار میانی بزرگتر از دو تالار دیگر و به طول 18متر و عرض 5 متر ساخته شده و طول و عرض دو تالار دیگر ، هر یک 5*10 متر است . آمیختگی حساب شده و زیبای تزیینات گچ بری ، نقاشی روی چوب و آئینه کاری در سقف ، دیوارها ، طاقچه ها ، رف ها و دیوار واره های چوبی بسیار چشمگیر و در حد شاهکار است . دو اتاق شمالی – جنوبی نیز در شرق و غرب تالارها وجود دارد که از تزیینات کمتری برخوردار است . سردابه ، آشپزخانه ، انبارها و شربت خانه درطبقه زیرین حسینیه واقع شده است.
عمارت عالی قاپو
از بین هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان ، تنها در اصلی جنوبی که به خیابان ومیدان شاه باز می شده و “عالی قاپو ” نام داشته به یادگار مانده است . این بنا نخست در دوره شاه طهماسب ساخته شده و در زمان شاه عباس اول به صورت کنونی تغییر شکل یافته است .بر پیشانی این سردررفیع که 17 متر ارتفاع و قوسی تیزه دار دارد ، کتیبه ای با کاشی معرق به خط ثلث جلی از علیرضا عباسی جلوه گر است که بر فراز آن پنجره مشبک بزرگی از کاشی قرارگرفته است. بیش از دو گــوشوار بلند در طرفین سردر که بر بالای طاق نمایی واقع شده بنا را به ساختمان های همجوار پیوند می داده است. سه ردیف طاقنمای کشیده در هر طرف وجود دارد . لچکی های ایوان دارای کاشی کاری معرق با طرح گره بندی است و داخل ایوان از دو طرف دو سکوی بزرگ با ازاره سنگی خود نمایی می کند . دو فیلپوش ایوان که نیم گنبد بر روی آنها قرار گرفته نشان از مقرنس کاری در دوره های پیشین دارد که متاسفانه از بین رفته است . هشتی بزرگی که پس از جلو خان سردر، قرار گرفته و دارای پلان هشت نگینی است به کتیبه ای از نستعلیق ممتاز و نقوش سحر انگیز دیواری مزین است . سقف هشتی مرتفع و از کاربندی و کاشی کاری برخوردار می باشد . پلکان های واقع در هشتی به طبقه بالا که جایگاه کوفتن نقاره بوده راه می یابند . این عمارت با شکوه در ابتدای خیابان ـ نخستین خیابان طراحی شده ایرانی ـ قرار گرفته است.
کاخ موزه چهلستون( کلاه فرنگی)
یکی از آثار مهم دوره صفوی در قزوین عمارت چهلستون یا کلاه فرنگی است که در وسط باغ بزرگی قرار دارد و تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخ های سلطنتی روزگار شاه طهماسب است. بنا ساختمانی هشت گوش به مساحت تقریبی 500 متر مربع است که براساس نقشه یک معمار ترک در دو طبقه ساخته شده و دارای تالارها و اتاق های کوچکی در هر طبقه است.نقاشی های دیواری طبقه اول نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است. تالار بزرگ طبقه دوم با ارسی های پنج چشمه ای در چهار جهت اصلی به محوطه غلام گردش بالا می پیوندد که دارای سقف بلندی از خنچه پوش بوده است.از این بنا هم اکنون به عنوان گنجینه ( موزه ) قزوین استفاده می شود. گفته اند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شده است.
بنا ها و عمارت ها
با این که بسیاری از بناهای شکوهمند به جای مانده از دوران پایتختی قزوین در پنجاه سال اخیر قربانی جهالت و رادیکالیزم کور تجدد گشت و به ویرانی گرایید هنوز می توان در پس کوچه های غربت گرفته به تماشای شکوه پیشین پرداخت . با هم در شهر روزگاران قدم بزنیم و حرفی از هزاران را واگویه کنیم :
مدرسه التفاتیه
این مدرسه که یکی از کهن ترین مدارس موجود قزوین است در دوره ایلخانی توسط خواجه التفات بنا شده و دارای طرحی دو ایوانی و یک طبقه است . سر در ورودی مدرسه که با احداث خیابان تخریب شده در جانب جنوبی قرار دارد و کتیبه بسیار نفیس آن هم اینک در بخش دوره اسلامی موزه ایران باستان نگهداری می شود . حیاط مدرسه به صورت مستطیل است که در چهار کنج آن ایوانچه ساخته و به شکل هشت ضلعی نگینی در آورده اند و 26 حجره و یک مدرس در دور تا دور آن قرار گرفته که همه حجره ها با ایوانچه ای به حیاط راه می یابند. پوشش همه حجره ها از نوع طاق آهنگ با قوس تیزه دار است . از ویژگی های مدرسه التفاتیه آب انباری در وسط حیاط است که گنجایش 90000 لیتر آب را دارا است .